Ekstremno obilne padavine prije deset godina izazvale su poplave širom regiona, a među poplavljenim opštinama i gradovima bila je i Kostajnica u kojoj je pričinjena šteta od gotovo 3,5 miliona KM. Osim ogromne štete, poplava iz 2014. godine ostavila je za sobom i sjećanje na humanost.

U tekstu koji posvećujemo desetogodišnjici razornih poplava koje su odnijele živote i opustošile region, ograničićemo se na područje naše lokalne zajednice, koristeći arhivu Radija Kostajnica, podatke iz “Izvještaja o stanju prije, tokom i nakon poplava na području opštine Kostajnica” iz juna 2014. godine, te podatke opštinske službe za odnose sa javnošću.

Najteži dani za Kostajnicu bili su 17. i 18. maj, kada je voljena rijeka zlokobno hučala i nosila sve pred sobom, demonstrirajući svu snagu prirode.

Međutim, treba reći da je već 16. maja 2014. godine rječica Strigova izlila iz svog korita i poplavila više od 50 hektara zemljišta u selu Mrakodol, te onemogućila pristup prema 10 domaćinstava. Istovremeno su stizale informacije o značajnom porastu vodostaja Sane u Sanskom Mostu. Obilne padavine aktivirale su i dva klizišta u Baljskoj ulici i Partizanskom putu koja su ugrožavala desetak objekata.

U skladu sa situacijom, tog je dana oko 16.30 časova tadašnji načelnik opštine Drago Bundalo sazvao opštinski Štab civilne zaštite koji je započeo stalno zasjedanje. Tokom noći praćen je vodostaj rijeke Une koji je rastao oko pet centimetara po satu.

Sljedećeg, 17. maja u jutarnjim časovima, štab je proglasio vanrednu situaciju, a stanovništvo je obaviješteno o mjerama koje treba preduzeti. Nešto kasnije istog dana Vlada Republike Srpske donijela je odluku o proglašenju vanrednog stanja u Republici Srpskoj.

Najugroženiji dio grada je bila Ulica Ranka Šipke u kojoj je počela evaukacija stoke i postavljanje odbrambenih nasipa.

Sve službe su stavljene na raspolaganje: Komunalno preduzeće je angažovalo mehanizaciju i ljudstvo, radnici „Elektrokrajine“ su obezbijedili konstantno snabdijevanje električnom energijom, Radio Kostajnica je emitovao program bez prekida, uključili su se pripadnici Policijske stanice i Dobrovoljnog vatrogasnog društva, kao i veliki broj stanovnika, a posebno mladih ljudi. Angažovana je i mehanizacija privrednih subjekata i građana.

U toku dana za izgradnju zečijih nasipa kojima su štićene porodične kuće i privredni subjekti utrošeno je 5.600 vreća i 250 kubnih metara pijeska.

Kako je dan odmicao, a vodostaj Une rastao, kao kritična tačka označen je i sam centar grada. Kod gradske pijace su postavljene vreće sa pijeskom, a kod objekta gradske biblioteke je postavljena pumpa sa ciljem ispumpavanja vode koja je izbijala iz kanalizacionih šahti.

Istog dana zatvoren je putni pravac prema Kozarskoj Dubici, kao i putni pravac između Novog Grada i Prijedora. Poveznica Kostajnice sa ostatkom svijeta bio je alternativni putni pravac kroz Palijin jarak prema Slabinji i Knežici i dalje prema Dubici ili Prijedoru.

Vodostaj rijeke Une je dostigao maksimun 18. maja u 03.00 časa kada je iznosio 504 centimetra. Poređenja radi, najviši vodostaj ove rijeke u Kostajnici od 537 centimetara izmjeren je 1955. godine.

Situacija je stabilizovana 19. maja. Pristupilo se otklanjanju štete i normalizaciji života, a odmah su formirane i komisije za procjenu pričinjene štete.

Pripadnici Dobrovoljnog vatrogasnog društva prali su ulice, građani su pozvani da izvrše čišćenje svojih stambenih i pomoćnih objekata iz kojih se povukla voda. Mjere za dezinfekciju objekata preduzete su u saradnji sa Domom zdravlja Kostajnica i izvršena je dezinfekcija četrdesetak objekata u domaćinstvima i privrednim subjektima.

Prema podacima utvrđenim nakon ove vodene stihije, na području opštine Kostajnica je poplavljeno 450 hektara poljoprivrednog zemljišta, a šteta je procijenjena na 1.410.000 KM.

Šteta na objektima je procijenjena na 1.035.000 KM, na infrastruktri, uključujući tri mosta, kanalizaciju i putnu mrežu 642.000 KM, dok je šteta na klizištima iznosila oko 400.000 KM.

U Kostajnicu je pristizala pomoć, između ostalog, od Robnih rezervi RS i Razvojnog programa Ujedinjenih nacija, u vidu agregata, kalorifera, pumpi za vodu, čizama, vreća za pijesak, prehrambenih namirnica, higijenskih proizvoda, ćebadi…

Istovremeno je pomoć iz Kostajnice otpremana u druga poplavljena područja. Građani su pokazali izuzetnu humanost i solidarisali se sa stanovništvom Srpske koje je bilo u težoj poziciji.

U arhivi Radija Kostajnica od 19. maja stoji da se opštinski Crveni krst priključio aktivnostima Republičkog Crvenog krsta pokrećući akciju “Solidarnost”, te da su već 20. maja volonteri lokalnog Crvenog krsta uz podršku Kostajničana prikupili više od tonu namirnica, higijenskih paketa, odjeće i ostalih potrepština za ugrožene u poplavama u Republici Srpskoj.

Sekretar opštinske organizacije Crvenog krsta Miodrag Kukrika izjavio je tada da je u akciji ''Solidarnost'' prikupljen 531 paket pomoći za poplavljena područja u Republici Srpskoj. U Šamac je otpremljen 391 paket, a 140 u Doboj.

Volonter opštinske organizacije Crvenog Krsta Neven Đenadija, koji je bio u pratnji humanitarne pomoći, 21. maja izjavljuje Radiju Kostajnica: “Pomoć koju su građani Kostajnice u protekla dva dana prikupili stigla je danas na odredište u opštini Šamac. Šleper sa prehrambenim artiklima, odjećom, obućom, higijenskim potrepštinama i flaširanom vodom istovaren je u Mjesnoj zajednici Gornja Slatina”.

Evidentirano je 317 donatora, među kojima su maturanti Srednjoškolskog centra Kostajnica, učenici Osnovne škole ''Petar Mećava'', radnici Doma zdravlja i Policijske stanice, Košarkaški klub ''Kostajnica'', Omladinski klub ''Fenix'', Moto klub ''Duhovi'', sindikat opštinske uprave i gotovo svi privredni subjekti sa područja naše opštine.

Narodna biblioteka ''Nevenka Stanisavljević'' organizovala je humanitarno veče uz pozorišnu predstavu sa ciljem prikupljanja sredstava. Dramski studio ''Maske'' igrao je predstavu ''Jazavac pred sudom''.

U deset godina koliko je prošlo od ovih dramatičnih dana, poplave su se ponavljale u Kostajnici.

Te iste 2014. godine bujični vodotoci poplavili su grad 27. jula i 5. avgusta, a zatim se izlivanje Une i rječica Tavija i Strigova u većem obimu bilježi 2016., 2019., 2022., 2023. i 2024. godine.

Do danas je sa ciljem odbrane od poplava urađena regulacija potoka Tavija i izgrađena obaloutvrda u dijelu Ulice Ranka Šipke, a prema riječima načelnika opštine Nikole Janjetovića, planira se nastavak izgradnje odbrambenog sistema u ovoj ulici.

“Završen je projekat za donji dio obaloutvrde i obilaznice i u toku su aktivnosti sa Vladom Republike Srpske i preduzećem ‘Vode Srpske’ sa ciljem otpočinjanja realizacije ovog projekta”, rekao je Janjetović.

On je dodao da opštinska uprava aktivno radi i na organizovanju, opremanju i obuci Civilne zaštite, kako bi se što spremnije dočekale eventualne buduće poplave i druge nepogode i efikasno zaštitilo stanovništvo.

Sjećanjem na 2014. godinu u kojoj je Kostajnica plavljena čak tri puta, prisjećamo se dramatičnih dana u kojima je pričinjena velika materijalna šteta, odgovora na vanrednu situaciju, sjajne humanosti i značaja volonterizma, ali i gnjevnih upozorenja sile prirode.

AUTOR: Radio Kostajnica, Marija Adamović

FOTO: Radio Kostajnica /Poplave 2016. i 2023./, Aleksandar Pašić /Poplava 2014./