Dušu jednog grada čine njegovi stanovnici i njihova zapisana ili prepričana prošlost. Jezgro jednog grada čine njegove zgrade koje su živopisni spomenici istorije. Jezgro Kostajnice je gradska Vijećnica ili zgrada opštine koja u svojim zidovima nosi više od stotinu godina.
Svaka građevina razvija se iz temelja, tako ćemo i ovu priču o gradskoj vijećnici u Kostajnici početi od temelja, odnosno sa par riječi o istorijskim okolnostima u kojima je nastala.
Kroz burna vremena Kostajnica je mijenjala mnoge gospodare i nalazila se u sastavu država različitih kulturnih i političkih faktora, a njene građevine ranjavane su i rušene u bunama i ratovima. U ovakvim okolnostima oblikovano je jezgro grada.
1878. godine Kostajnica pada pod vlast Austro-Ugarske i tada se dešava modernizacija gradskog centra, te niču objekti koji i danas krase grad na obali Une.
Najznačajniji objekat iz ovog perioda je gradska Vijećnica, odnosno, kako mi danas kažemo, zgrada opštine.
Profesor doktor Fikret Midžić u knjizi ‘’Kostajnica: geografsko-istorijske, vojno-odbrambene i društevno-ekonomske pretpostavke od najstarijih vremena do 1918. godine’’, navodi da se gradska vijećnica gradi 1885. godine.
Zgrada je 1887. godine upisana u zemljišnoknjižni uložak 49, a njen prvi vlasnik je bila opština grada Kostajnica.
Objekat je, kao i mnogi drugi tada u Bosni, građen pseudomavarskim arhitektonskim stilom koji je objedinjavao i ‘mirio’ orijentalnu baštinu i novu, modernu evropsku upravu.
Neke od osnovnih karakteristika pseudomavarskog stila su potkovičasti lukovi, dvobojne trakaste fasade najčešće sa naizmjeničnim narandžastim/crvenim i žutim horizontalnim trakama, te dekoracija sa biljnim i geometrijskim elementima.
Značajniji objekti izgrađeni u tom stilu su Vijećnica u Sarajevu /1896/, Vijećnica u Novom Gradu /1888/, Vijećnica u Gradišci /1900/, Vijećnica u Odžaku /1903/…, a u našem gradu je to Vijećnica kraj koje prolazimo i ne primjećujući njenu ljepotu i kulturno-istorijsku vrijednost.
Objekat je jednospratna uglovnica, odnosno ima ugaonu poziciju, građena sa elementima pseudomavarskog stila.
Krov je četverovodan, sada pokriven limom.
Prozori u prizemlju su pravougaoni, dok su na spratu završeni blago prelomljenim lukom i naglašenim okvirima. Iznad lukova se smjenjuju crvena i žuta polja, dok su u gornjim uglovima izrađeni vitičasti ukrasi.
Horizontalna podjela fasade urađena je malternim fugama te profilisanim krunskim i kordonskim vijencima. Vertikalna podjela fasade sprata izvršena je blago istaknutim pilastrima.
Ugaona pozicija naglašena je zasijecanjem ugla objekta i balkonom sa bogato ukrašenom ogradom, podijeljenom na dva polja u kojima je centralni motiv šestokraka zvijezda u kružnom polju.
Na starim fotografijama vidljivo je i krunište kojim se objekat završava, a koje nažalost više ne postoji.
Autentični dio enterijera, koji je očuvan do danas, je polihromno oslikani plafon vijećnice podijeljen na geometrijska polja ukrašena floralnim motivima.
Iz novije istorije u vezi sa ovom zgradom treba spomenuti 1963. godinu kada je Kostajnica izgubila status opštine, a u prostorije objekta je, između ostalog, smještena kancelarija mjesne zajednice i ‘kafeterija’ u kojoj su se, kažu stariji Kostajničani, okupljali penzioneri gdje su mogli popričati i popiti kafu po nešto nižoj cijeni.
Prema izjavama radnika opštinske uprave, zgrada je oštećena u granatiranju u proteklom ratu kada je najviše stradalo krovište. Oštećenja su popravljena, a Kostajnica ponovo ima status opštine.
Skupština opštine Kostajnica je u maju 2004. godine usvojila Odluku o utvrđivanju rezervisanih-zaštićenih površina kojom pod zaštitu, između ostalih kulturno-istorijskih dobara, stavlja i zgradu opštine, odnosno gradsku Vijećnicu.
U tački 14. ove odluke, kao zaštićena, navodi se ''zgrada opštine-Vijećnica, izgrađena 1887. godine u doba Austro-Ugarske na k.č. 914/2 KO Kostajnica“.
U obnovi objekta 2009. godine djelimično je promijenjen enterijer. U prizemlju je formirana šalter sala, a kameno stepenište i pločice u hodniku prekrivene su novim pločicama, dok je vanjski izgled objekta osvježen dvobojnom, crveno-žutom fasadom i uglavnom je očuvan u autentičnom obliku. Tada je i stara drvena stolarija zamijenjena novom.
Najnovija oštećenja objekat je, kao i mnogi drugi u Kostajnici, pretrpio u zemljotresu 29. decembra prošle godine.
Pukotine na zidovima i stropovima pregledali su inženjeri Republičke direkcije za obnovu i izgradnju, te oštećenja ocijenili kategorijom trećeg stepena, uz napomenu da je potrebno hitno iseljenje iz objekta jer je neuslovan za boravak i rad.
Tako su opštinske institucije i pečati ponovo napustili ovaj objekat, iako ovaj put ne u drugu opštinu, nego stotinjak metara dalje u objekat nekadašnjeg preduzeća ‘Famok’.
Za obnovu zgrade opštine moraće se raditi projekat sanacije koji će odrediti dalju sudbinu jednog od simbola Kostajnice.
I kakva god ova sudbina bila, kad budete prolazili Svetosavskom ulicom kroz centar grada, podignite pogled prema ovoj kostajničkoj ljepotici koja stoji uspravna i ponosna, odolijevajući vremenu, ratovima, poplavama, zemljotresima...
Dopustite da se duša Kostajnice sjedini i ojača ljepotom i snagom njenog jezgra.
AUTOR: Radio Kostajnica
IZVORI:
Prof. dr Fikret Midžić ‘’Kostajnica: geografsko-istorijske, vojno-odbrambene i društveno-ekonomske pretpostavke od najstarijih vremena do 1918. godine’’, 2017.
Privatna arhiva Branislava Adamovića-Milijana Okilj, ‘’Graditeljski razvoj Kostajnice’’
Arhiva Skupštine opštine Kostajnica
FOTO: Branislav Adamović, Kostajnica.com, Radio Kostajnica
